De 4-daagse werkweek ontleed, wat moet je weten?

Sinds 20 november 2022 zijn de nieuwe regels omtrent de voltijdse 4-daagse werkweek officieel van kracht. Vanaf nu hebben heel wat werknemers in de private sector de mogelijkheid om een voltijdse baan uit te voeren in vier werkdagen per week i.p.v. vijf. Deze maatregel uit de recentste arbeidsdeal van de Federale Regering moet zorgen voor een betere balans tussen werk en privé. Wat houdt zo een 4-daagse werkweek in? Hoe vraag je deze aan? En waarop dien je te letten? Kom het allemaal te weten in dit artikel.

Wat houdt een 4-daagse werkweek in?

Studies toonden al langer aan dat veel werknemers interesse hebben in een meer gebalde werkweek in ruil voor een extra dag vrije tijd. Daarom heeft de Federale Regering beslist om elke voltijdse werknemer sinds 20 november het recht te geven om aan zijn werkgever de vraag te stellen om de voltijdse prestaties op 4 dagen per week te gaan verrichten. Het gaat hier wel degelijk om een voltijdse tewerkstelling. Je gaat dus niet minder werken, maar anders werken. Concreet werk je die dagen dan geen 7 of 8 uur, maar 9,5 uur (in een 38-urenweek) of 10 uur (in een 40-urenweek).

Ook zal de mogelijkheid bestaan om de ene week meer te werken en de andere week minder. Dat moet gescheiden ouders de mogelijkheid geven meer tijd met de kinderen door te brengen.

Belangrijk om weten is dat het initiatief bij de werknemer ligt. En dus is de 4-daagse werkweek niet iets wat de werkgevers kunnen opleggen. Een aanvraag is telkens voor het komend half jaar. Daarna dient de 4-daagse werkweek opnieuw aangevraagd te worden indien men deze wenst te verlengen.

Hoe vraag je een 4-daagse werkweek aan?

Als werknemer heb je dus het recht om een aanvraag in te dienen. Jouw werkgever is m.a.w. niet verplicht jouw aanvraag goed te keuren. Maar als hij weigert, moet hij wel motiveren waarom. Een verzoek dient schriftelijk te gebeuren en kan aanvaard worden voor maximaal zes maanden, die daarna verlengd kunnen worden. Aan het eind van elke periode kan de werknemer, als hij op die manier wil blijven werken, opnieuw een schriftelijk verzoek indienen bij zijn werkgever.

• Verzoek goedgekeurd

Indien de werkgever akkoord gaat met het verzoek, worden in een overeenkomst tussen werkgever en werknemer de praktische modaliteiten zoals wanneer een arbeidsdag aanvangt en eindigt vastgelegd. Deze overeenkomst moet op papier gezet worden, ten laatste op het ogenblik waarop de werknemer begint te werken in de nieuwe 4-daagse arbeidsregeling. Daarna dient de werkgever een afschrift van de overeenkomst over te maken aan de werknemer en moet hij de overeenkomst ook vijf jaar bewaren op dezelfde plaats waar het arbeidsreglement kan worden geraadpleegd.

• Verzoek geweigerd

Een werkgever die weigert in te gaan op het verzoek, moet deze weigering binnen de maand schriftelijk motiveren en aan de werknemer bezorgen. Het verzoek van de werknemer mag geen aanleiding geven tot een nadelige behandeling vanwege de werkgever en mag zeker geen reden tot ontslag of het stopzetten van de arbeidsovereenkomst zijn. Ook al bevat de wetgeving momenteel helaas weinig tot geen informatie over wat een geldige reden tot weigering kan zijn, toch zijn er wel enkele logische redenen waarom een werkgever niet in kan gaan op een dergelijk verzoek. Denk maar aan een kleine kmo, winkel, fabriek waar er vijf dagen per week fysieke aanwezigheid noodzakelijk is voor het bedrijf.

Waar hou je best nog allemaal rekening mee?

• Wie overstapt naar een 4-daagse werkweek blijft dus voltijds werken. Concreet wil dat zeggen dat zij hetzelfde loon en dus ook dezelfde pensioenrechten blijven behouden. Op vlak van extra vergoedingen kan er wel wat wijzigen. Vergoedingen die per gewerkte dag toegekend worden, bijvoorbeeld maaltijdcheques en vergoeding woon-werkverkeer, zullen maar vier keer uitgekeerd kunnen worden in plaats van vijf keer, wat bij een 5-daagse voltijdse werkweek het geval is.
• Bij een 4-daagse werkweek heb je recht op minimum 16 dagen verlof tegenover minimum 20 dagen verlof bij een 5-daagse werkweek. De wetgeving zegt op dit moment dat wie voltijds werkt, recht heeft op vier weken vakantie in het arbeidsregime. Wie vijf dagen per week werkt, heeft dus recht op twintig dagen verlof. In een vierdagensysteem zou je dan recht hebben op 16 dagen verlof. Wat overeenkomt met vier weken vakantie, dus behoud je jouw vakantierechten.
• Qua feestdagen blijf je bij een 4-daagse werkweek recht hebben op tien feestdagen per jaar. Stel dat een werknemer met een 4-daagsse werkweek niet werkt op maandag en een feestdag valt op een maandag, dan blijft deze werknemer recht hebben op een vervangende feestdag.
• Vrijwillig overwerken op je vrije dag in een 4-daagse werkweek is verboden. Dit zou namelijk afbreuk doen aan het doel van de maatregel om een betere balans te kunnen aanbieden tussen werk en privé.
• Niet iedereen zal in aanmerking komen voor een 4-daagse werkweek. De regeling geldt bijna uitsluitend voor de privésector. De publieke sector valt grotendeels uit de boot, omdat zij niet vallen onder arbeidsduurwetgeving waarin de 4-daagse werkweek wordt ingeschreven. In de private sector valt wel zo goed als iedereen onder die wetgeving, van de horecasector over IT tot de metaal- en voedingssector.
• Een 4-daagse werkweek heeft niks te maken met een 4/5 werknemer! Een werknemer met tijdskrediet is een deeltijdse en geen voltijdse werkkracht. Een deeltijder kan m.a.w. geen 4-daagse werkweek aanvragen.
• Omgekeerd geldt ook dat werknemers die in het stelstel van een 4-daagse werkweek werken geen beroep meer kunnen doen op een het 1/5 tijdskrediet, want daar bestaat namelijk de voorwaarde dat de werknemer tewerkgesteld moet zijn in een 5-dagenwerkweek. Of de wetgeving inzake tijdskrediet hieraan aangepast zal worden, is nog niet duidelijk.
• Tip voor werkgevers: Het is in het belang van het bedrijf om rond het toepassen van de 4-daagse werkweek een beleid en regels uit te werken. Als bijvoorbeeld iedereen van maandag tot donderdag wil werken en vrijdag niet, kan dat mogelijks voor problemen zorgen.

Conclusie

Met het invoeren van het recht op het aanvragen van een voltijdse tewerkstelling in een 4-daagse werkweek is er een mooie mogelijkheid bijgekomen om een goede balans tussen werk en privé te faciliteren. Belangrijk is dus dat het initiatief bij de werknemer ligt en dat de werkgever het recht heeft deze aanvraag te aanvaarden of te weigeren.

Weeg als werknemer goed jouw voor- en nadelen af bij een overstap naar een 4-daagse werkweek. Meer uren werken in minder dagen betekent ook minder vrije tijd hebben op de dagen dat je werkt. Weet waaraan je begint!

Vraag je je als werkgever af hoe je zo een 4-daagse werkweek officieel moet invoeren? Dan verwijzen we je graag door naar volgende link.